Նշիր տրված ուղղանկյունանիստին վերաբերող ճիշտ բանաձևը:
Ուղղանկյունանիստի կողմնային նիստերից մեկի մակերեսի բանաձևը՝
2𝑎𝑏+2𝑎𝑐+2𝑏𝑐
2𝑎𝑏
2⋅(𝑐𝑏+𝑎𝑐)
𝑎𝑐
𝑎𝑏
3. Որոշիր խորանարդի լրիվ մակերևույթի մակերեսը, եթե խորանարդի կողը 1/23 դմ է:
4. Ուղղանկյունանիստի կողմնային մակերևույթի մակերեսը 15 սմ² է, իսկ հիմքերի մակերեսների գումարը՝ 3/7 սմ²:
Որոշիր ուղղանկյունանիստի լրիվ մակերևույթի մակերեսը:
5. Ուղղանկյունանիստի հիմքի երկարությունը 4 սմ է, լայնությունը՝ 8 սմ է, իսկ բարձրությունը՝ 11/17 սմ է:
Գտիր ուղղանկյունանիստի լրիվ մակերևույթի մակերեսը:
Ռացիոնալ կողերով ուղղանկյունանիստի ծավալը
Մենք գիտենք, թե ինչպես հաշվել ուղղանկյունանիստի (կամ խորանարդի) ծավալը, եթե նրա կողերի երկարությունները բնական թվեր են` 𝑉=𝑎⋅𝑏⋅𝑐, որտեղ 𝑎,𝑏,𝑐 բնական թվերը ուղղանկյունանիստի կողերի երկարություններն են:
Իսկ ինչպե՞ս հաշվել ծավալը, եթե կողերի երկարությունները կոտորակային թվեր են:
Այսպիսով, իմանալով զուգահեռանիստի երեք կողերը՝ չափումները, կարողանում ենք հաշվել ուղղանկյունանիստի ծավալը:
𝑉=𝑎⋅𝑏⋅𝑐 բանաձևը ճիշտ է ցանկացած 𝑎,𝑏,𝑐ռացիոնալ կողերով զուգահեռանիստի դեպքում:
Նկատի ունենալով, որ 𝑎⋅𝑏-ն ուղղանկյունանիստի հիմքի մակերեսն է (նայիր առաջին նկարին), իսկ 𝑐-ն՝ բարձրությունը, ապա
Ուղղանկյունանիստի ծավալը հավասար է նրա հիմքի մակերեսի և բարձրության արտադրյալին՝ 𝑉=𝑆հիմք⋅𝑐
Ծավալի չափման միավորները
Խնդիրներ
1.
Ուղղանկյունանիստի հիմքի մակերեսը 4/9 սմ² է, իսկ բարձրությունը 1/9 սմ:
Որոշիր ուղղանկյունանիստի ծավալը:
2. Տրված ուղղանկյունանիստում 𝐴𝐾 = 1/17 սմ, իսկ 𝐴𝐵𝐶𝐷 ուղղանկյան մակերեսը 4 սմ² է:
Որոշիր ուղղանկյունանիստի ծավալը:
3.
Որոշիր վերևի ուղղանկյունանիստի ծավալի հաշվման ճիշտ բանաձևը:
Ընտրիր ճիշտ տարբերակը:
𝑉 = 𝑆𝐴𝐵𝐶𝐷⋅𝐿𝑀
𝑉 = 𝑆𝐴𝐵𝐶𝐷⋅𝑀𝐶
𝑉 = 𝑆𝐴𝐵𝐿𝐾⋅𝐴𝐾
𝑉 = 𝑆𝐾𝐿𝑀𝑁⋅𝐴𝐵
4. Հաշվիր խորանարդի ծավալը, եթե նրա կողը 4/17 դմ է:
5. Ուղղանկյունանիստն ունի հետևյալ չափումները՝ 81 դմ, 23 դմ, 3/9 դմ:
Որոշիր ուղղանկյունանիստի ծավալը:
Լրացուցիչ առաջադրանք
1.
𝑄𝑃𝑅𝑇 ուղղանկյան մեջ 𝑃𝑅 = 7/4 սմ, 𝑄𝑃 = 1/7 սմ:
Հաշվիր 𝑄𝑃𝑅𝑇 ուղղանկյան մակերեսը:
2. Սենյակի պատերը և առաստաղը ներկելու համար անհրաժեշտ ներկի քանակությունը հաշվելու համար սենյակը պատկերացնում են որպես ուղղանկյունանիստ։ Հաշվիր, թե ինչքան ներկ կպահանջվի սենյակը վերանորոգելու համար, եթե նրա լայնությունը 4մ է, երկարությունը՝ 6մ, բարձրությունը՝ 3մ, իսկ ամեն 1մ^2-ն ներկելու համար պահանջվում է 1/10 կգ ներկ։
3. Ուղղանկյունանիստի հիմքի երկարությունը 3 սմ է, լայնությունը՝ 7 սմ է, իսկ բարձրությունը՝ 14/31 սմ է:
4. Ուղղանկյունանիստի հիմքի մակերեսը 8/11 սմ² է, իսկ բարձրությունը 1/11 սմ:
Որոշիր ուղղանկյունանիստի ծավալը:
5. Տորթը կշռում է 900 գ։ Պողոսը բաժանեց այն 4 կտորի։ Ամենամեծ կտորը կշռում է այնքան, որքան մնացած 3 կտորները՝ միասին։ Որքա՞ն է կշռում ամենամեծ կտորը։
6. Նկարում պատկերված վզնոցը հավաքված է մոխրագույն և սպիտակ ուլունքներից։ Լիլիթն ուզում է վզնոցից հանել հինգ մոխրագույն ուլունք, բայց նա կարող է հանել դրանք միայն վզնոցի երկու ծայրերից։ Մոխրագույն ուլունքները հանելիս Լիլիթը ստիպված հանում է նաև սպիտակ ուլունքներ։ Ամենաքիչը քանի՞ սպիտակ ուլունք կարող է հանել Լիլիթը։
Այս հեքիաթի կերպարներն են Տերն և Ծառան։ Տերը մտածում էր, որ ծառան անխելք է և չի կարող նրան հաղթել։ Իսկ ծառան խելացի էր և խորամանկ, այդ պատճառով նա հաղթեց տիրոջն։
Ո՞ր կերպարի կողմն քո համակրանքը, ինչո՞ւ:
Ինձ դուր եկավ ծառայի խելացի լինելը։ Ոչ բոլոր ծառաներն են խելացի։ Հարուստը մտածեց, որ ծառան անխելք է և շուտ կհանձնվի , բայց, քանի որ ծառան խելացի էր ,նա հաղթեց տիրոջն և գնաց տուն։
Փետրվար ամսվա ընթացքում ես կարդացել եմ Հայդին, Աշխհարը հակառակ, Ամառը ՝գիշերվա երազում։ Գրքերը շատ հետաքրքիր են և արկածային։ Ինձ ամենաշատը դուր է եկել Հայդին։Նրա հեղինակն է Յոհաննա Սփիրը ։Մի փոքր կպատմեմ գրքի մասին․
Հայդին հինգ տարեկան էր, երբ մեկնեց պապիկի տուն՝ քաղաքից հեռու, բնության գրկում գտնվող մի տեղ։ Նրան շատ դուր եկավ այդ տունը, որովհետև ամեն օր այծերի հետ զբոսնում էր իր ընկերոջ ՝ Փիթերի հետ։
2. Կոորդինատային հարթության վրա նշված են 𝑥 և 𝑦 կոորդինատներով կետեր:
Որոշիր 𝐶 կետի կոորդինատները:
C(-1/2; -3/4)
3. 𝐺(1/8; 0) կետը գտնվում է կոորդինատային առանցքներից մեկի վրա:
Ո՞ր առանցքի վրա է գտնվում 𝐺 կետը:
G կետը գտնվում է օրդինատների առանցքի վրա
4. Ո՞ ր քառորդում է գտնվում 𝐴(15 1/6; −34 1/11) կետը:
4-րդ
5. 𝐴(0;0); 𝐶(1/13; 1/54); 𝐷(1/13; 0) կետերը 𝐴𝐵𝐶𝐷 ուղղանկյան երեք գագաթներն են:
Գտիր 𝐵-ի՝ չորրորդ գագաթի կոորդինատները:
B(0;1/54)
6. 𝐿(8/17; −16/29), 𝐷(−8/17; 16/29), 𝑀(−8/17; −16/29), 𝐶(8/17; 16/29) կետերից ո՞րն է գտնվում 𝐼𝐼𝐼-րդ քառորդում:
7. 8 սմ երկարությամբ հատվածը որպես միավոր վերցված կոորդինատային առանցքի վրա պատկերիր 0, 1/8, 2/8, 3/8, 4/8, 5/8, 6/8, 7/8, 8/8, 10/8, 11/8, 12/8 կետերը։
8. Կոորդինատային առանցքի վրա պատկերիր հետևյալ կետերը.
ա) A (-1 1/2)
բ) B (-1 1/5)
գ) C (-3 1/2)
դ) D (-4 1/2)
9. Կոորդինատային հարթության վրա պատկերիր հետևյալ կետերը.
1*.5 գրիչի և 4 մատիտի համար վճարեցին 610 դրամ, իսկ նույնպիսի 2 գրիչի և 2 մատիտի համար 260 դրամ։ Քանի՞ դրամ պետք է վճարել 6 գրիչի և 5 մատիտի համար։
740 դրամ
2*. Եթե մտապահված թվի եռապատիկին գումարենք 4 և ստացված թիվը բաժանենք 7-ի, ապա կստանանք 13։ Գտնել մտապահված թվի թվանշանների գումարը։
Լսողական վերլուծիչի ծայրամասային բաժինը ականջներն են: Ականջը կազմված է երեք բաժնից՝ արտաքին, միջին և ներքին:
Արտաքին ականջը կազմված է ականջախեցուց և լսողության արտաքին անցուղուց: Ականջախեցին հավաքում (որսում) է ձայնային տատանումները և ուղղում դեպի 3 սմ երկարությամբ լսողական արտաքին անցուղի: Լսողական անցուղին ավարտվում է թմբկաթաղանթով,որը սահմանազատում է արտաքին ականջը միջին ականջից:
Միջին ականջը օդով լցված փոքրիկ խոռոչ է, լսողական երեք հոդավորված ոսկրիկներով՝ մուրճիկ, սալ և ասպանդակ:
Միջին ականջի խոռոչը լսողական փողով (Եվստախյան) հաղորդակցվում է քթըմպանի հետ: Նրանով անցնող օդը հավասարակշռում է ճնշումը թմբկաթաղանթի երկու կողմերում: Հակառակ դեպքում թմբկաթաղանթը կկորանա դեպի օդի փոքր ճնշման կողմը, և ձայնը կաղավաղվի:
Լսողական ոսկրիկները թմբկաթաղանթի տատանումները փոխանցում են ներքին ականջի ձվաձև պատուհանի թաղանթին:
Ներքին ականջըգտնվում է քունքոսկրի խորքում, այն խոռոչների և գալարուն խողովակների համակարգ է, որում խխունջն իրականացնում է լսողական գործառույթ:
Խխունջը 2,5 պտույտով հեղուկով լցված ոսկրային խողովակ է, որը երկայնակի միջնորմով բաժանված է երկու հարկերի: Միջնորմի մի մասը կազմված է հիմային թաղանթից, որը բաղկացած է տարբեր երկարության լայնակի ձգված թելերից: Հիմային թաղանթի վրա գտնվում են մազանման զգացող բջիջներ՝ լսողական ընկալիչները:
Նկարում բերված կիսաբոլոր խողովակները և անդաստակային նյարդը նշել պետք չէ. դա շփոթեցնելու է աշակերտին:
Լսողական վերլուծիչի աշխատանքը
Ականջախեցուց ձայնային ալիքներն անցնում են արտաքին լսողական անցուղով՝ առաջացնելով թմբկաթաղանթի տատանումներ, որոնց ուժը միջին ականջի ոսկրիկների օգնությամբ մեծանում է և փոխանցվում ներքին ականջի ձվաձև պատուհանի թաղանթին: Այդ թաղանթի տատանումներն առաջացնում են խխունջի ներսում գտնվող հեղուկի շարժումներ, որոնք փոխանցվում են հիմային թաղանթի թելիկներին: Վերջինների տատանումները գրգռում են նյարդային վերջույթները, և առաջացած նյարդային գրգիռը լսողական նյարդով հասնում է մեծ կիսագնդերի կեղևի քունքային բաժին (լսողական կենտրոն), որտեղ կատարվում է ձայնի բնույթի, ուժի, բարձրության վերջնական զանազանումը:
ինչև երկու տարեկան դառնալը երեխան ունենում է 20 ատամ, որոնք կոչվում են կաթնատամներ։ 6-7 տարեկանից դրանք սկսում են թուլանալ, շարժվել, թափվել և փոխարինվել նոր խոշոր, մշտական ատամների՝ 32-հատ։
Ամեն ատամ ունի
1.պսակ,
2.վզիկ
3.արմատ
պսակը ծածկված է շատ ամուր նյութով՝ էմալով։
Ատամների խնամքը շատ կարևոր է։
Ատամները մաքրում ենք ատամի մածուկով և խոզանակով, ատամի մածուկը և խոզանակը պետք է լինի տարիքին համապատասխան։ Ատամները մաքրելու նպատակն է հեռացնել սննդի մնացորդները ատամների արանքից։ Ատամները մաքրում ենք օրը երկու անգամ․ առավոտևան նախաճաշից հետո և երեկոյան քնելուց առաջ։
վերևի ատամնաշարը մաքրում ենք վերևից ներքև, ներքևինը՝ ներքևից վերև, ամեն ատամի վրայով անցնելով 4-5 անգամ։ Ատամներ լավանալը տևում է 2 րոպե։ Ատամի մածուկը վերցնում ենք ոսպի հատիկի չափ։ Ատամի խոզանակը ամեն երկու ամիսը մեկ։